محرم در زیلایی کهگیلویه و بویراحمد + تصاویر

به گزارش توازن و به نقل از خبرگزاری فارس از یاسوج، ماه محرم و عاشورای حسینی از راه رسید و عاشقان و علاقمندان به سید و سالار شهیدان در عزای شهدای دشت کربلا به عزاداری و سینه‌زنی می‌پردازند.

مردم در استان صد درصد شیعه کهگیلویه و بویراحمد هم که عشق و ارادات آنها به اهل بیت(ع) همواره زبانزد بوده نیز به رسم‌ها و آیین‌های مختلف در این ایام به سوگواری می‌پردازند.

برخی از این آیین‌ها و سنت‌ها در میان مردمی از جنوب غربی ایران چنان از سبک و سیاق خاصی برخوردار است که در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است مانند عزاداری مردم در زیلایی شهرستان مارگون.

تعزیه خوانی سنتی نیز یکی از آیین ‌های فاخر ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که به ‌طور معمول از سال ۱۲۸۷ در میان اقوام، ایلات و مناطق عشایر نشین این خطه اجرا می‌‌شود.

به گفته کارشناس فرهنگی آئین‌‌های عزاداری در کهگیلویه و بویراحمد از سه روز قبل از محرم آغاز و تا سه روز بعد از عاشورا ادامه دارد.

شروه خوانی( نوای جان سوز) زنان ایلی کهگیلویه و بویراحمد یکی از آیین‌ها در در رثای مظلومیت امام حسین(ع)‌ و ۷۲ تن از شهدای دشت کربلا است که در این ایام سر داده می‌شود.

شروه خوانی زنان نوای غمگینانه به معنای گریستن بر کسی که می‌میرد و بیان کارهای شایسته او است که با لحنی اندوهبار و سوز درونی از سوی زنان و دختران به گویش ‌های مختلف به صورت تک خوان اجرا می‌شود.

در این آیین زنان و دختران ایلاتی و عشایری با بستن کمربندها و شال بندهایی به رنگ سیاه اطراف زن نوحه‌خوان حلقه می‌زنند و به عزاداری می‌پردازند.

این آیین که از ابتدای دهه اول محرم در بخش زیلایی آغاز می‌شود زنان با تشکیل حلقه‌های جداگانه به طوری که یک نفر به عنوان شروه‌خوان در وسط قرار می‌گیرد و بقیه زنان در حالی که چادرهای سیاه رنگ را به پشت و سینه بسته و آن را به روی دوش می‌کوبند و با لباس‌ های محلی و با نوحه‌های به زبان لری عزاداری می‌کنند.

عزاداری محرم در میان مردهای ایلی و عشایری اینگونه است که آنها جدای از مراسم زنان به سوگواری می‌پردازند، آنها در هنگام سینه‌زنی کمر یکدیگر را گرفته و دایره‌وار می‌چرخند و بر سینه می‌زدند.

در همین خصوص یک پژوهشگر هم‌استانی با اشاره به اینکه در گذشته ایلات و عشایر این استان چند روز قبل از ماه محرم با فراهم کردن مقدمات مراسم عزاداری به استقبال محرم می‌روند و انتخاب محل عزاداری و نظافت آن و درست کردن علَم ‌ها از مهم ‌ترین این اقدامات بود.

کـُتل بندی و سیاهپوش کردن نیز از دیگر شیوه‌ های سنتی و آئین ‌های عزاداری در ایام حزن انگیز محرم به ویژه در شب تاسوعا و روز عاشورای حسینی در این خطه از ایران است.

 در این آئین اسبی را به‌ عنوان اسب امام حسین (ع) تزئین کرده و بین هیات‌ها می‌‌‌‌گردانند، نوحه‌‌خوانان نوحه می‌خوانند و گاهی تعزیه واقعه کربلا را به تمثیل اجرا می‌کنند و زن‌ها نیز با دیدن این نمایش‌ ها به رسم‌های محلی شیون می‌کنند که این آئین به «کتل» مشهور است.

زنان عشایری حجله ‌ای برای حضرت قاسم (ع) و گهواره ‌ای (به زبان محلی تهته) برای حضرت علی ‌اصغر (ع) درست می‌ کنند و به آن زنگوله و چشم زخم آویزان می‌‌کنند و روی آن را با پارچه سبز پوشانده و اطراف آن شروه می‌خوانند و با گره زدن پارچه و سنجاق کردن آن طلب حاجت می‌کنند.

مردم این مناطق در شب ‌های محرم در دسته‌ جات عزاداری به سوگواری می‌پردازند و شب‌های تاسوعا و عاشورا بعد از اتمام سینه ‌زنی به دو دسته تقسیم شده و تا نزدیک صبح اشعار زیر را سر می ‌دادند:»شب تاسوعاست یا محمدا، محشر کبراست یا محمدا».

 در شب عاشورا هم می ‌گفتند: «امشبی را شه دین در حرمت میهمان است مکن ای صبح طلوع، مکن ای صبح طلوع؛ فردا حسین سَر می ‌دهد، عباس و اکبر می ‌دهد؛ زینب اسیری می ‌رود وای ز بی برادری؛ فردا حسین بی یاورست، فرزند زهرا بی سر است».

«ای فاطمه مَینا( نوعی روسری محلی) دو رنگ، حسین کشتن مِنِ جنگ؛ گُلی را که حسین بو می‌ کرد، شمر با چکمه لگدکوب می کرد. 

این مراسم تا پاسی از شب صبح عاشورا ادامه می ‌یافت و بعد مراسم سینه ‌زنی و زنجیرزنی و سپس ظهر عاشورا مراسم تعزیه را انجام می ‌دادند.همچنین صحنه کربلا را در قالب تئاتر نشان داده و بعد از مراسم تعزیه، به خیمه‎ ها حمله‌ ور شده و خیمه‎ ها را آتش زده و می‌ گفتند: «آتش زدیم به خیمه گاه، برای کشته شدن آل عبا».

بعد اسیران را می‎‌ گرفتند و می ‌بردند. سپس شب آنها را به خرابه‌ های شام آورده و مراسم شام غریبان را برپا می ‌کردند و حتی هنگام اربعین، مراسم برگرداندن سر امام حسین (علیه السلام) از شام به کربلا را به نمایش درمی ‌آوردند.

بخشی از اشعاری که عشایر کهگیلویه و بویراحمد در رثای سرور و سالار شهیدان می‌خواندند به شرح زیر است؛

زر شهنه ایشخنم وای وای/یوسف گل پیرهنم وای وای/ یه کارد خونی دییمه/ چایر وریش کشییمه» ( زیر درخت شهن را شخم می‌زنم، وای وای/ یوسف گل پیرهنم، وای وای/ یک چاقوی خونی دیده‌ام/ چادر رویش کشیده‌ام»

 ماهِ مَحرَم اومَ شایی رفت و غم اومَ اَو مِن حرم کَم اومَ» (با آمدن ماه محرم، شادی رفت و غم جایگزین آن شد، حرم با کمبود آب مواجه شد.

پایان پیام/